Khi bàn về vai trò của sách đối với
đời sống nhân loại, A.Upít nói rằng: “Sách
là cây đèn soi sáng cho con người trên những nẽo đường xa xôi nhất của cuộc
đời”. Đúng vậy, sách là kết tinh thành tựu văn minh mà hằng bao thế hệ tích
truyền cho chúng ta, là đèn soi dẫn chúng ta bước đi cùng bước tiến của nhân
loại. Cảm nhận về tầm quan trọng của sách là vậy, cho nên nhà văn M.Gorky đã
thốt lên: “sách mở ra trước mắt tôi những
chân trời mới”.
Thật
vậy, sách là gì? Thế nào là chân trời mới? Quả thế, có người quan niệm rằng:
Sách là cái hộp thư chứa đựng mọi thứ, trong đó có kiến thức, kinh nghiệm sống
và cảm xúc của con người. Còn “chân trời mới” là một phạm vi rộng lớn và mới mẽ
mở ra một hoạt động hoặc sử việc có triển vọng lớn lao nào đó.
Như M. An-côt đã từng nói: “một cuốn sách tốt mở ra thì gợi niềm hy
vọng, khép lại thì đem lại điều hữu ích”. Với lợi ích to lớn của sách là
vậy, nên cách đây 3500 trước công nguyên, người Sumeris đã viết chữ Nềm trên
những bản đất sét đã bắt đầu được ghi những gì xung quanh họ. Đây có thể coi là
khởi nguyên của sách. Tiếp sau đó, con người phát minh ra những bản sách ghi
trên thẻ tre, da cừu, giấy, sau cùng là sách điện tử. Có thể nói sách như con
tàu vượt thời gian.
Thật thế, Nhờ sách mà chúng ta biết
được Kim Tự Tháp Ai Cập cổ xưa, những lâu đài kiến trúc lỗng lậy ở Âu Châu, Vạn
Lý Trường Thành ở Trung Quốc...Nhờ sách mà ta hiểu về hoạt động của các tế bào
trong cơ thể con người. Nhờ sách mà
chúng ta hiểu biết về lịch sử văn hóa các dân tộc đặc biết là là văn hóa 4 ngàn
năm của dân tộc ta. Bên cạnh đó, sách còn giúp ta hiểu biết về đời sống con
người qua các thời kỳ khác nhau, về đời sống đấu tranh và những khát vọng của
dân tộc đó. Những tri thức đó điều được các tiền nhân ghi lại trong các loại
sách như thể loại sách Khoa học, lịch sử, y học, kinh tế, văn hóa...
Ngày nay sách không chỉ dừng lại ở
tri thức lịch sử, văn hóa, kinh tế mà còn giúp con người thư giản và dạy con
người cách đối nhân xử thế và phục vụ cho mọi tầng lớp con người như: Thiếu
nhi, thanh niên, thiếu nữ, các bà mẹ sắp sinh con...
Sách có sức mạnh là thế, cho nên
M.Gorky đã rất có lý khi nói: “sách mở
rộng ra trước mắt tôi những chân trời mời”.
Quả
thế, có những quyển sách cong giúp ta hiểu về chính mình, hiểu rõ mình là ai?
Mình sống để làm gì? Và mình sẻ đi về đâu? Những suy tư đó khác nhau trong
những nền văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo khác nhau. Mặc khác, có những sách giúp
ta tìm hiểu về tâm lý con người như: Những niềm vui, nỗi buồn và những biểu
hiển đó khác nhau qua các thể chế chính trị, qua các thời kỳ, các dân tộc khác
nhau. Song song với với vấn đề này, sách còn có lợi ích như: Giúp ta rền luyện
năng lực tưởng tưởng, liên tưởng, sáng tạo; giúp ta rèn luyện ngôn ngữ, tăng
cường khả năng giao tiếp...
Thực thế, Sách mở ra cho chúng ta những
kho tàng tri thức của nhân loại nếu chúng ta biết vận dụng cái hay cái đẹp vào
của sống như vậy đó chính là những “chân trời mới” của chúng ta. Hơn nữa, có
những cuốn sách không chỉ mở ra “chân trời mới” cho một người mà cả hàng tỷ
người. Như quyển sách Kinh Thánh của giáo hội kytô như là chiếc gối đầu dành
cho những ai đi tìm chân lý. Và thực tế cho thấy, sách Kinh Thánh là một trong
những quyển sách in nhiều nhất và bán chạy nhất. Tại sao như vậy? Vì đó là
quyển sách chứa đựng những giá trị vĩnh cửu được truyền qua hàng ngàn thế kỷ.
Ngược lại, với sự xuất hiện mặt trái
của nền kinh tế thị trường, sách không còn chỉ đơn thuần chứa đựng những giá
trị tinh túy của nhân loại, mà còn là thương mại hóa. Vì vậy, sách không chỉ
viết ra để cho người đọc mà còn là món hành lợi nhuận của chủ nhà in, chủ xuất
bản kiếm lời. Do đó, có những quyển sách chất lượng kém, làm tha hóa con người,
kích động lòng hận thù dân tộc này với dân tộc kia, làm đảo lộn giá trị sống
của nhân loại, đưa con người đến với hóa sự chết. Cụ thể như: Sách dâm ô đồi
trụy là những quyến sách kích thích tình dục trong con người, xem con người
không còn là hình ảnh của thượng đế nữa là chỉ là con động vật nhằm thỏa mãn
tình dục.
Từ vấn đề đó, đỏi hỏi người đọc phải
biết chọn sách cho phù hợp với nhân phẩm của minh. Thiếu nhi chọn những truyện
thiếu nhi, truyện cười...phù hợp với lứa tuổi của mình. Các bà mẹ thì chọn
những quyển sách liên qun đến cách giáo dục con cái. Các nhà khoa học thì chọn
những quyển sách chuyên môn của mình. Người tu sĩ thì nên chọn những quyển sách
nói về giáo lý và về tâm hồn con người. Belixilen đã khuyên chúng ta đọc sách
như sau: “đọc một cuốn sách xấu thì thà
không đọc còn hơn”. Quả thế, nếu chúng ta không tự chọn cho mình cho những
quyết sách tốt nhất để đọc thì chúng ta nhờ những người không ngoan chọn giùm
cho ta. Và có như vậy, sách mới là ngọn đèn sáng dẫn chúng ta đi trong những
giờ tăm tối của nhân loại.
Nhìn vào thực tế cuộc sống cho thấy: Các bạn trẻ ngày càng quên dần thói
quen đọc sách
và trở nên chai lỳ trước cuộc sống, vô cảm với đời thực. Nhiều bạn trẻ luôn
sống trong thế giới ảo mà quên mất những gì giản dị, đời thường nhất. Ngoài ra,
việc đọc sách của giới trẻ bị thách thức bởi sự phát triển của các phương tiện
kỹ thuật số, sự ra đời của các trang mạng xã hội. Nhiều bạn trẻ mê mải với
những ứng dụng mới mẻ trên các thiết bị hiện đại đó, khiến thời gian đọc sách
dần thu hẹp lại, thậm chí thói quen đọc sách không còn. Điều đó có nghĩa là, “chân
trời mới” mà các bạn trẻ đang đi tìm
ngày càng bị thu hẹp dẫn đi và một mai ngày có thể làm cho đời sống con người
dễ mất định hướng.
Tóm lại, sách là kho tàng quý báu
của nhân loại. Vì vậy, nếu nhân loại ngừng học tập thì sẽ bị chình đắm trong sự
ngu dốt và dã man. Do đó, là Ứng Sinh Linh Mục, chúng ta không ngừng trau dồi
tri thức bằng viêc đọc những quyển sách liên quan về ơn gọi mà mình đang theo
đuổi, nhằm đáp ứng nhu cầu mục vụ sau này.
JB Hoàng Hồ